دانلود پاورپوینت کاروانسرا و معماری کاروانسراهای ایران

توضیحات محصول

فهرست مطالب

مقدمه

تاریخچه ساخت کاروانسرا

عناصر و اجزا معماری کاروان سرا

شکل و فرم کاروانسرا

تزیینات در معماری کاروانسرا

مصالح در معماری کاروانسرا

نتیجه گیری

بخشی از متن

مقدمه

کاروانسرا به خانه یا سرای کاروان تعبیر شده و محلی بوده است که مسافران به طور موقت در آن اقامت می کرده اند. در بعضی متون کاروانگاه، کاروانگه و کاروان خانه نیز به کار رفته است. کاروان سرا ها در معماری سنتی ایـران از جنبه هـای مختلـف از جملـه: گونه شناسی و عناصـر كـالبـدى، شـناخت مصالـح، طـرح و نقشـه و زمـان سـاخت بنـا، قابـل بررسی و مطالعـه هستند.

نقـش این بناها در مبـادلات تجـاری، پخـش و فـروش تولیـدات و توزیـع درآمدهـا در مناطـق گوناگون فرهنگی، محـل تعامـل و تبـادل فرهنگ هـا و گسترش آداب، رسـوم ، سـنت ها و عقاید سیاسـی، محـل اسـتقرار امیـران و حاکمـان طـی سـفر، از اهمیت سوق الجيشـی و نظامـی، به ویـژه رباط هـای مـرزی ، محـل انتشـار و تبـادل اخبـار سیاسی و اقتصـادی شهرها و سـرزمینهای گوناگـون بـوده اسـت.

برخی از گونه شهری آن به کانون مبادله کالا و نوعی مهمان خانه در مشرق زمین نام برده و گونه برون شهری آن را محلی امن برای حفاظت و آسایش کاروانیان عنوان کرده اند.

 تاریخچه ساخت کاروانسرا

تقریبا از دوره هخامنشیان که آغاز ساخت این بناهاست هیچ ساختمانی به جای نمانده است و در دوره اشکانیان نیز بنای شناخته شده ای نیست که بتوان آن را مورد بررسی قرار داد. تنها چند اثر معدود با عملکرد کاروانسرا در دوره ساسانی بجای مانده است که آغاز بررسی این بناها است.

یکی از ساختمانهای بین راهی چاپارخانه بوده است که اولین نوع فضای شناخته شده بین راهیست که در راه تکامل در گذر زمان به کاروان سرا تبدیل شده است. عملکرد اصلی چاپارخانه جهت استراحت نامه بران دولتی و تعویض اسبهای خسته با اسبهای تازه بوده است. سابقه چاپارخانه در ایران به قرون پیش از اسلام و دوره هخامنشیان می رسد و تا زمان قاجاریه چنین فضایی وجود داشت که بیشتر با خشت خام ساخته می شد. چاپارخانه با مرور زمان به صورت فضایی کاملتر بنام کاروانسرا نمود پیدا کرد.

این بناها در زمان اشکانیان نیز در راه ابریشم احداث می گردید و بسیار رونق داشت و در زمان ساسانیان بدلیل رونق اقتصادی بیش از پیش رشد کرد اما در اوایل ورود اسلام به ایران مانند دیگر هنرها اطلاعاتی راجع به سرعت و رشد چنین بنایی در دسترس نیست.

چاپارخانه ها در عهد هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان دارای حیاط مرکزی بوده و آخورها دور تا دور این حیاط قرار داشته است و در سه طرف پشت آخورها، اصطبل ها قرار داشته که در زمستان و شباهنگام چهارپایان در آنجا نگهداری می شده و در قسمت چهارم که بین ورودی و حیاط واقع شده اتاقهایی برای اقامت مسافران و چاپارها قرار داشته است.

این سازماندهی فضایی علاوه بر ایجاد امنیت از نظر اقلیمی نیز بسیار مساعد بوده است. در زمان پارتیان دو عنصر به کاروان سرا ها اضافه شد یکی گنبدخانه که بر روی سه کنج ها اجرا می شد و دیگری ایوان که فضای کاروانسرا ها را ابتدا با یک ایوان و در اثر تکامل به چهار ایوانی تبدیل کرد.

در اواخر دوره ساسانی دو نوع کاروانسرا در ایران ساخته شده است. یکی از آنها شامل حیاطی بوده است که در اطرافش یک نوع دالان عریض ساخته بودند و در آن مسئله اقامت مسافران نادیده گرفته شده است و نوع دوم شامل تالارهای مستطیلی است که در اطراف حیاط مرکزی قرار گرفته اند.

در دوره معماری اسلامی ایرانی این دو نوع به نحوی منطقی تلفیق می شوند به صورتی که در اطراف حیاط مرکزی اتاقهای کاروانیان و در پشت آن دالان عریضی برای نگهداری چهارپایان احداث میگردید و هر کاروان سرا دارای دو یا چهار ایوان بوده است.

کاروانسرا های ساخته شده در زمان سلجوقی حدود قرن سیزده میلادی دارای طرح بسیار همگن است و قوسهای سنگی هجاری شده فاخری در آن به چشم می خورد و حیاط آن باز و اصطبل هایی به شکل تالارهای دراز مجاور آن توسعه یافته است و بامهای مخروطی بر روی ساقه های بلند و نقش برجسته های خارجی و طرحهای شطرنجی و نقش مایه های هندسی و گل و بوته متعدد از خصوصیات دیگر این کاروانسرا ها بوده است.

بعد از مغول در ایران در حدود قرن چهاردهم و پانزدهم میلادی با سنگ لاشه ساخته می شد ولی علارغم فقدان دقت مناسب در اجرا، بزرگی خود را حفظ کرده است این بناها با توجه به ابعاد غول آسایی که دارد زمینه ساز ساخت کاروانسرا در زمان صفویه است.

در زمان مغولان و غازان خان نیز ساخت آنها بسیار رایج بود و شخصی بنام خواجه رشیدالدین فضل الله را مسئول ساخت این بناها کرده بودند. و در زمان تیموریان این روند را ادامه داده و کاروان سرا های چهار و ایوانی رایج شد ولی بدون شک عصر طلایی ساخت این بناها را می توان عهد صفوی نامید زیرا تجارت در این دوره از دریا و خشکی بسیار رونق گرفته است.

  و …