درميان اديان و مذاهب ، هيچ دين و مذهبي مانند اسلام در شئوون زندگي مردم مداخله نكرده است ، اسلام در مقررات خود به يك سلسله عبادات و اذكار و يك رشته اندرزهاي اخلاقي اكتفا نكرده است ؛ همانطوري كه روابط بندگان با خدا را بيان كرده است ، خطوط اصلي روابط انسانها و حقوق و وظايف افراد را نسبت به يكديگر نيز در شكلهاي گوناگون بيان كرده است . قهرا پرسش انطباق با زمان درباره اسلام كه چنين ديني است بيشتر مورد پيدا مي كند .
بسياري از دانشمندان و نويسندگان خارجي از جمله برناردشاو ، دكترشبلي و ... ، اسلام را از نظر قوانين اجتماعي و مدني مورد مطالعه قرار داده اند و قوانين اسلامي را به عنوان يك سلسله قوانين مترقي ستايش كرده و خاصيت پويا و زنده و جاويدبودن اين دين و قابليت انطباق قوانين آن را با پيشرفتهاي زمان مورد توجه و تمجيد قرار داده اند.
منكران اسلامي عقيده دارند كه در دين اسلام راز و رمزي وجود دارد كه به اين دين خاصيت انطباق با ترقيات زمان بخشيده است ؛ عقيده دارند كه اين دين با پيشرفتهاي زمان و توسعه فرهنگ و تغييرات حاصله از توسعه هماهنگ است. و راز اينكه دين مقدس اسلام با قوانين ثابت ولايتغيري كه دارد با توسعه تمدن و فرهنگ سازگار است و با صور متغير زندگي قابل انطباق است چند چيز است :
توجه به روح و معني و بي تفاوتي نسبت به قالب و شكل .
قانون ثابت براي احتياج ثابت و قانون متغير براي احتياج متغير.
مساله اهم و مهم .
قوانيني كه حق وتو دارند .
تحقيق حاضر مي كوشد جامعيت ، جاودانگي ، جهاني بودن و خاتميت دين اسلام را با توجه به آيات و روايات اثبات كند. و وقتي از پويايي و كارآمدي فقه اسلامي صحبت به ميان مي آيد مقصود اين است كه بدليل همان ويژه گيهايي كه برشمرديم ، روح پويايي و كارآمدي در آن ثابت است . و هر كدام از مشخصه هاي دين اسلام ، ضمن تائيد پويايي ، « عوامل و زمينه ها » ، « اهداف و برنامه ها» ، « روشها و راهكارها» و « آثار ونتايج» آن را بر مي شمارد . وقتي ديني جامع و جاودانه و البته جهاني شد از پويايي منفك نيست . به عبارتي مي توان گفت : پويايي و كارآمدي نظام فقه اسلامي ماحصل و نتيجه جامعيت ، جاودانگي و جهاني بودن و خاتميت دين اسلام است .
بنابراين روح پويايي و كارآيي در پرتو نظامي محقق مي شود كه به همه نيازها ، زمينه ها ، استعدادها ، راهكارها ، اقتضاءات زماني – مكاني و حتي فرا زماني جهان و انسان توجه نموده و همه برنامه ها و دستورات مورد نياز بشري را براي رسيدن به كمال و سعادت ، بصورت مجموعه اي بنام دين ، در نهاد عالم و بشر تكوين و تشريع نموده است . لذا نتيجه مي گيريم كه روح پويايي و كارآيي فقه اسلامي در نظامي « جامع و مانع » قابل تعريف است كه اين نظام به حكمت الهي دردين مبين اسلام بعنوان دين و شريعت خاتم ، محقق شده است.
كليد واژه ها : فقه اسلامي ، پويايي و كارآيي ، اقتضاءات زماني و مكاني ، انطباق با زمان ، قوانين ثابت ولايتغير ، جامعيت ، جاودانگي
هنگامی که تاریکی های پرامتداد مفاسد، جان ودل انسان را در ژرفنای پروحشت خویش فرو برده بود، برنامه های تابناک اسلام مانند فروغی پر نفوذ توجه انسانها راجلب نمود و با پرتو دامن گستر خود، زندگی پاکی را نوید داد. آری این صفحات درخشنده و تابناک و نوشته های اخلاقی و اجتماعی است که نیرومندترین انگیزه آرامش خاطر بشر دوستاندلسوز است و یا لااقل وسیله امیدی است که روزی توده های منحرف و اجتماع صدمه دیده را به سوی شاهراه نیکبختی سوق داده و گامی به سمت آخرین تکامل و رشد فکری برداشته شده است.
و حال بر این پندارند که آن فروغ فقط ناجی زمانه خویش بوده است و زمان حال، فروغ علم و دانش رامی طلبد.
و ما دراین تحقیق به بررسی نفوذ آن فروغ پرداخته ایم که آیا اسلام قادر به سعادت رساندن تمدنهای پیشرفته می باشد و یافقط مختص به تمدن عصر پیامبراکرم(ص) بوده است.
هر چند حرکت در این مسیر مباحث متعدد و گسترده ای را می طلبد اما تلاشی خواهد داشت بر اینکه آیااسلام با تحول، تغییر و پیشرفت تمدنها می تواند همانگونه که کلیه مایحتاج تمدن عصر پیامبر(ص) رابرآورده می نمود، بازهم پاسخگوی نیازهای بشریتباشد. لذا برای اینکه بتوانیم قضاوتی صحیح درباره اسلام داشته باشیم تنها راه اینست که بامعارف اسلامی و استعدادهای بالقوه و بالفعل سیستم قانونگذاری اسلام آشنا شویم و روح قوانین اسلامی رادرک کنیم تا روشن شود که آیا اسلام رنگ یک قرن معین و عصر مشخصی را دارد یا ازمافوق قرون و اعصار، وظیفه رهبری و هدایت و سوق دادن بشر را به سوی تکامل برعهده گرفته است.
ارتباطات بشری درعرصه های زندگی، گرچه باعث پدیدار شدن مسائل تازه و نو به نو شده است ولی هیچگاه ازنظر اسلام بدور نبوده است و اگر در زمینه ای دچارمشکل شویم، توهم اینکه در آن زمینه دستوری نرسیده است صحیح نبوده بلکه این ما هستیم که نمی توانیم از میان داروهای موجود، داروهای مناسب با درد خویش را تشخیص دهیم.
قدرت شگرف جوابگوئی فقه اسلامی به مسائل جدید هر دوره، نکته ای است که اعجاب جهانیان را برانگیخته است. تنها در زمان ما مسائل جدید رخ ننموده است، از آغاز طلوع اسلام تا قرن هفتم و هشتم که تمدن اسلامی درحال توسعه بود و هر روز مسائل جدید خلق می کرد، فقه اسلامی بدون استمداد از هیچ منبع دیگری، وظیفه خطیر خویش را انجام داده است. در قرون اخیر بی توجهی مسئوولین امور از یکطرف و دهشت زدگی در مقابل غرب از طرف دیگر موجب شد که این توهم پیش آید که قوانین اسلامی برای عصر جدید نارسا است؛البته سرمنشأ چنین توهمی را می توان در لابلای سیر تاریخی جوامع بشری جستجو نمود و ریشه های بی اساس این توهم راکه تضاد بین دین و علم را به همراه دارد، خشکانید.
در قرون وسطی، مسیحیت مسخ شده کشیشان را با احساس آن که پیشرفت دانشها و شکوفائی علم مانع دکان داری و یکه تازی آنان خواهد شد، برانگیخت تا دیر نشده جلوی این سیل خروشان را بگیرند، کلیسا بر آن شد برای ریشه کن کردن این نهضت روز افزون، دانشمندان بزرگ و نابغه های دانش و مشعلهای فروزان علم راپس از شکنجه های سهمگین بدرون شعله های آتش راهی نماید و همچنان زنده زنده آنان را طعمه حریق گرداند.
این جنایت هولناک –در تاریخ علم– آنچنان لطمه ای به آبروی ادیان آسمانی و شرایع الهی زد که جوامع علمی در دنیای غرب به این باور رسیدند که هرگز علم را با دین
فهرست مطالب:
چكيده : 1
مقدمه. 3
* انگیزه انتخاب موضوع: 13
* روش تحقیق: 13
* طرح سئوالات تحقیق: 14
* فرضیه های تحقیق : 14
«فصل اول». 15
جهاني،جاودانگي،خاتميت وجامعيت دين اسلام. 16
جهانی بودن اسلام. 16
دلایل قرآنی بر جهانی بودن اسلام. 18
جاودانی بودن اسلام. 19
جامعیت دین اسلام در هرزمان.. 23
دین و اداره دنیا 32
جامعيت دين اسلام باتوجه به آيات وروايات... 34
راز جامعيت دين اسلام. 41
مقصود از جامعيت دين.. 48
مفهوم دين.. 48
مفهوم جامعيت دين.. 49
خاتميت... 58
تعريف دين.. 60
وحدانيت دين.. 60
تعدد اديان.. 61
اسرار خاتميت دين اسلام. 62
قلمرو حكومت حاكم اسلامي.. 72
معنی خاتمیت... 74
تعریف خاتمیت... 75
مراد از خاتمیت... 75
مفهوم خاتمیت... 76
معني لغوي خاتم.. 79
لفظ «خاتم» در «خاتم النبي». 80
گفتار دانشمندان در معناي خاتم.. 81
تعريف خاتم.. 85
موارد استعمال خاتم در قرآن.. 86
خاتم در اصطلاح.. 87
خاتمیت وکمال دین اسلام. 88
ادلۀ خاتمیت: 88
1) دلایل نقلی: 90
حدیث حلال محمد (ص) 107
حدیث تمثیل: 107
خطبه حجه الوداع: 108
روایت اتمام نبوت: 109
2) دلایل عقلی: 113
دين خاتم پاسخگوي علوم نوين: 117
نتيجهگيري: 119
كمال دین.. 122
كمال دين و خاتميت اسلام. 123
پرسشهایی درباره خاتمیت... 126
۱- برهان در قرآن.. 127
۲- خاتمیت از دیدگاه عقل.. 128
3ـ ولايت پشتوانه نبوّت و امامت... 130
4ـ پويايى و تكامل.. 132
اركان پويايي شريعت خاتم.. 137
مفاهيم مؤثر در بحث خاتميت... 149
معنا وراز خاتميت... 150
توجيه مناسب براي خاتميت... 151
فلسفه خاتمیت... 153
خاتميت از ديدگاه ثامن الحجج.. 156
دیدگاه اقبال : 160
دیدگاه شهید مطهری درباب خاتمیت... 163
1 - انسان و اجتماع: 169
2 - وضع خاص قانونگذارى اسلام: 169
3 - علم و اجتهاد: 170
4 - استعداد پایانناپذیر کتاب و سنت: ] وضع خاص موضوعات تفقّه و اجتهاد[ 170
جمع بندی ونتیجه گیری: 171
ديدگاه دكتر شريعتي : 172
ديدگاه دكتر سروش : 174
1ـ كمال دین.. 181
2ـ مصونیت دین از تحریف... 182
مناظره اي در باره خاتميت پيامبر اسلام بين مسلمان وبهائي.. 184
اقسام تغییرات... 192
اسلام وپاسخگویی به نیازهاي زمان.. 196
سازگاري دين ثابت با نيازهاي متغير بشر. 203
شبهه ناسازگاری خاتمیت با سیر تکاملی انسان.. 205
پاسخ شبهه: 206
اسلام، جامعه، قانون و فطرت: 207
نتیجه گیری: 214
«فصل دوم ». 216
بررسی گذشته مسلمین.. 217
تبیین موضوع: 217
نتیجه گیری: 222
«فصل سوم ». 223
نگرشی بر فقه. 224
تبیین موضوع: 224
ضرورت نیاز به علم فقه: 225
معناى واژههاى فقه و فقيه: 228
فقه درلغت... 228
معنی لغوی فقه در کتابهای لغت... 231
معنای لغوی فقه در کتابهای فقهی و اصولی.. 233
فقه در اصطلاح فقها و اصوليون: 234
فقه در اصطلاح فرهنگ اسلامی.. 236
فقه بمعنای عام. 239
فقه بمعنای خاص.... 240
تاریخ استعمال واژه فقه وفقیه: 241
آغاز پيدايش عنوان فقه. 242
واژه فقه در متون و منابع شرعى] فقه درفرهنگ قرآني[ 244
فقه در عصر صحابه، تابعين و در روايات معصومين(عليهم السلام): 251
اهميّت «فقه» در عرصه روايات: 259
جايگاه علم فقه نزد مسلمانان.. 264
تاريخچة علم فقه. 266
هدف از علم فقه: 267
شموليت فقه اسلامى: 270
تكامل علم فقه: 271
گستردگي قلمرو فقه. 274
الف) مقصود از شريعت... 276
ب) هدف دين.. 277
ج) حوزه هاى نيازمندى به دين.. 277
برتري هاي فقه اسلامي.. 286
مهم ترين آثار فقهي.. 305
مهم ترين آثار فقهي مذاهب شيعي: 306
دورة اول: عصر تفسير و تبيين.. 309
دوره دوم: عصر محدثان.. 310
دورة سوم: عصر آغاز اجتهاد. 310
دورة چهارم: عصر كمال و اطلاق اجتهاد. 310
دورة پنجم : عصر تقليد. 311
دوره ششم: عصر نهضت مجدد مجتهدان.. 311
دوره هشتم: عصر جديد استنباط.. 312
دوره نهم: عصر حاضر. 312
ادوار فقه اهل سنت عبارت است از: ] ابولقاسم گرجي، ص 13 ، مقدمه[. 313
منابع فقه: 313
ابواب فقه: 316
تاریخ تدوین فقه: 317
رابطه فقاهت اصطلاحى با فقه قرآنى.. 324
قلمرو فقه و فقاهت... 326
جهان شمولى فقه. 330
«فصل چهارم». 338
نگرشی بر اجتهاد. 339
تبیین موضوع: 339
ضرورت اجتهاد: 340
معانی لغوی اجتهاد: 343
معنای اجتهاد ، درکتابهای لغت... 343
معنای لغوی اجتهاد درکتابهای فقهی و اصولی.. 345
معنای لغوی اجتهاد در کلام معصومین علیهم السلام. 347
واژه اجتهاد در قرآن: 349
واژه اجتهاد در حدیث: 349
معانی اصطلاحی اجتهاد: 350
هدف اجتهاد: 350
سیر تحول هدف اجتهاد: 351
پیامدهای یک سونگری در هدف اجتهاد: 353
مراحل تطور اجتهاد: 357
اجتهاد در عصر پیامبر (صلی اله علیه و آله و سلم) در مدینه: 357
اجتهاد در عصر ائمه (علیه السلام): 359
شیوه های اجتهاد: 361
«فصل پنجم». 366
نگرش فقه بر علم و تمدن.. 367
تبیین موضوع: 367
نگرش فقه نسبت به علم و تمدن: 368
عوامل غفلت سیره فقهی از تحول موضوعات: 370
دیدگاههای متعدد بر قدرت پاسخگوئی فقه در برابر تمدنهای جدید: 374
«فصل ششم». 378
تطور و تحول احکام در قرآن.. 379
تبیین موضوع: 379
مکاتب فقهی بر تغییر و تحول در موضوع احکام. 380
معیارهای ثابت و انعطاف پذیر: 382
معیارهای انعطاف پذیر: 383
عناصر موثر در تطور و تحول احکام در قرآن : 387
1-1 – شیوه تدریج در نزول و ابلاغ : 388
فلسفه تدریج.. 388
مراحل دعوت به مقابله و تحدی : 389
1-2- شیوه تدریج در تشریح احکام: 390
گفتار دوم : عامل انعطاف در احکام. 396
2-2- احکام بدلی و تخییری.. 399
2-3- تغییر شکل احکام بدلیل تغییر شرایط ]زمان ومکان واختلاف حکم[ 400
3-1- سوگند. 403
3-2- نذر 404
نتیجه: 404
مسائل مستحدثه بعد از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) 407
انواع حوادث جدید پس از پیامبر(صلی اله علیه و آله و سلم): 407
نقش زمان و مکان در فقه: 409
مفهوم زمان و مکان: 412
تحلیل واژه ها 412
نقش زمان و مکان در استنباط.. 421
نتیجه روایات... 431
فصل دوم: بیان برخی از عبارت های فقیهان.. 433
اوّل. اختصاص تشریع به خداوند. 438
دوم. جاودانگی شریعت اسلام. 439
فصل سوم: چند مصداق از تأثیر زمان و مکان در استنباط.. 444
چهارم: تأثیر زمان ومکان در تغییر شیوه های اجرای احکام. 455
پنجم: تأثیر زمان و مکان در پیدایش موضوعات جدید. 460
ششم: تأثیر زمان و مکان در تفسیر قرآن کریم.. 461
هفتم: تأثیر زمان و مکان در تفسیر سنّت... 464
نوع تاثیر زمان و مکان در مفاد ادله: 474
«فصل هشتم». 477
نمونه هایی از تغییر شکل احکام در عصر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه (علیه السلام): 478
*گوشت قربانی در ایام منی: 479
*حکم عزل ] آمیزش قطعی[: 480
*گوشت حمار: 482
*حکم به قطع درختان خرمای بنی النضیر: 483
*قراردادن خمس بر طلاو نقره: 484
*ازدواج با کنیزان: 485
*کیفیت رمی جمره: 486
*کتمان عقیده، مجوز عدم ابراز عقیده: 487
*حجیت خبر جدید: 488
*برخورد با مخالفان: 488
*فروش ادوات جنگی به مخالفان: 489
*وضع زکات بر اسب: 490
*کیفیت لباس پوشیدن: 491
*مصرف زکات درغیرشیعیان: 492
*مضاربه: 493
*متعه و اوضاع مکانی: 494
*حد طواف در حج : 496
*موضعگیری سیاسی و اجتماعی ائمه (علیه السلام): 497
*روایاتی در رابطه با زمان ظهور حضرت مهدی (عج): 498
«فصل نهم». 501
نمونه هایی ازتغییر شکل احکام درلسان فقهاء 502
تحديد مالكيت... 503
كيفيت مصرف خمس.... 505
تقيه خوفى و موارد حرمت آن.. 509
حرمت و جواز استفاده از خون و معامله آن.. 512
مکیل و موزون: 514
سجده برماکول: 516
حرمت غنا و موسيقي.. 517
حداد: 519
تأثير عنصر زمان و مكان در احكام جهاد. 521
تدريج در احكام جهاد. 521
جواز پيكار در ماه هاي حرام. 522
حكم شطرنج.. 523
فروش سلاح به دشمنان دين.. 525
حكم ماهى اوزون برون و انواع تاس ماهيان.. 526
مسأله مالكيت و استخراج نفت... 528
کیفیت تحت الحنک: 537
احیای موات: 538
بیع کلب حائط: 539
کیفیت استلام حجر الاسود: 539
فروش سلاح به دشمنان دين.. 540
منشأ طرح بيع سلاح به اعداى دين.. 541
نظريه امام خمينى(ره) 542
«فصل دهم». 547
قدرت پاسخگوئی از بطن قوانین الهی.. 548
تبیین موضوع: 548
«فصل یازدهم». 559
قدرت پاسخگوئی با توجه به اختیارات ولی مسلمین.. 560
تبیین موضوع : 560
دلائل روایی بر اثبات اختیارات ولی مسلمین: 566
تفاوت میان حکم اولی و اختیارات حکومتی: 567
نمونه هائی از عملکرد حکومتی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه (علیه السلام): 568
مصادیق احکام حکومتی درسیره نبوی: 569
احكام عبادى.. 592
احكام اقتصادى.. 594
احكام اجتماعى.. 601
کار اجبارى: 602
جلوگیرى از مهاجرت: 602
طلاق اجبارى: 604
احكام جزايى.. 607
سنگسارکردن زانى غیر محصن: 609
قتل زن مرتد: 610
احکام سیاسی.. 615
نمونه هائی از احکام حکومتی در لسان فقهاء: 618
احكام حكومتى عبادی.. 619
احكام حكومتى اقتصادى.. 624
احكام حكومتى جزايى.. 633
شامل 670 صفحه فایل word قابل ویرایش
نام فایل | حجم فایل |
---|---|
tahghigh_712971_7029.zip | 851.7k |
معمولا بعد از گذشت زمان مسائلي براي جامعه پيش مي آيد كه در قانون اساسي راه حلي براي آن پيش بيني نشده و يا راه حل پيش بيني شده در آن، پاسخگويي مشكلات مستخدمه نيست براي اينكه قانون اساسي، پاسخگوي نيازههاي جديدي باشد و به منظور روز آمد كردن آن روش باز نگري در قانون اساسي ضرورت مي يابد. شيوه بازنگري در قانون اساسي با آيين تجديد نظر در قوانين عادي متفاوت است. غالبا شيوه تجديد نظر به گونه اي پيش بيني ش ...
مسئولیت مدنی به معنای اعم شامل مسئولیت قراردادی و غیرقراردادی میشود. در مسئولیت قراردادی شخص بموجب قرارداد، تعهدی را بر عهده میگیرد، ولی بواسطه عدم اجرای تعهد (کلاً یا جزئاً) یا در ارتباط با اجرای قرارداد به دیگری خسارت وارد میکند و لذا مکلف به جبران آن میباشد . به عبارت دیگر مسئولیت قراردادی، بر اثر نقض قرارداد موجود بین دو یا چند نفر و ورود خسارت به طرف دیگر قرارداد، محقق ...